PREVEZE SAVAŞI
Barbaros Hayreddin Paşa kumandasındaki Osmanlı donanmasıyla, Andrea Doria kumandasındaki Haçlı donanması (Venedik, Ceneviz, Portekiz, Papalık, Malta donanmaları) arasında, Preveze'de yapılan deniz savaşı (28 Eylül 1538).......
Barbaros Hayreddin Paşa, Osmanlı Devleti hizmetine girerek kaptan-ı derya olduktan sonra, Türklerle Avrupa devletleri arasındaki deniz savaşları şiddetlendi. Osmanlı donanması, Balear adalarını tahrip etti (1535); Ege Denizi'nde Venedik'in elinde bulunan adaları ele geçirdi; Girit'e seferler düzenledi. Bunun üzerine Papa ile Carlo V'in teşvikiyle İspanya, Venedik, Portekiz, Malta ve Floransa donanmaları, Türklere karşı birleştiler. Meydana gelen donanmanın başına, Andrea Doria getirildi. Haçlı donanması, Korfu adasında toplandı; daha sonra Preveze kalesini kuşattı. Barbaros Hayreddin Paşa, Preveze, düşman donanması tarafından bombalandığı sırada, İstanköy (Kos) körfezindeydi. Durumu öğrenince, Eğriboz (Euboia) adasındaki Khalkis limanına geldi. Düşman hakkında bilgi edinmek için, 20 parçalık bir donanma ile Turgut Reis'i Preveze'ye gönderdi; kendisi de asıl Osmanlı donanması ile Modon'a girdi.
Barbaros'un yaklaştığını öğrenen Andrea Doria, Preveze kuşatmasını kaldırarak, Korfu'ya çekildi. Barbaros da Modon'dan ayrıldı. Venedik'in elinde olan Kefalonya (Kephallonia) adasını bombaladıktan sonra, Preveze'ye geldi. Preveze kalesini tamir ettirdi ve donanmayla birlikte Narda (Arta) körfezine girdi. Bunu haber alan Andrea Doria, Korfu'dan ayrılarak, Preveze'ye geldi; fakat çok dar olan arda körfezinin ağzı, Preveze kalesinin toplarıyla korunduğundan, körfeze giremedi. Bu sırada Haçlı donanmasında 60 000 asker ve 308'i büyük savaş gemisi olmak üzere 600'den fazla gemi vardı. Türk donanması ise, 122 savaş gemisi ve 20 000 askerden meydana geliyordu. Türk donanmasında 166, Haçlı donanmasında ise 2500 top vardı. Barbaros, gemisinde toplanan mecliste, öteki kumandanların düşüncelerine uymayarak, körfezden çıkacağını ve Haçlı donanmasına saldıracağını bildirdi. Ona göre, bu kadar büyük bir Haçlı donanması yenilirse, Akdeniz'de Türklerin üstünlüğü uzun süre devam edebilirdi. 27 Eylül 1538'de Osmanlı donanması, Narda körfezinden çıktı; yarım daire şeklinde yayılarak, düşman donanmasına ateş açtı. Osmanlı donanmasının bu saldırısı karşısında Andrea Doria, savaşı kabul etmedi; kaendisi için daha elverişli bir durumda savaşa girmek üzere Santa Maura (Leukas) adasıyla İthake adası arasına çekildi. 28 Eylül gecesi, iki donanma tekrar karşılaştı. Osmanlı donanmasının merkezine Barbaros Hayreddin Paşa, sağ kanadına Salih Reis, sol kanadına Seydî Ali Reis kumanda ediyordu. Turgut Reis de yedek donanmanın kumandanıydı. Osmanlı donanması, çektiri cinsi (kürekli) gemilerden meydana geliyordu. Haçlı donanmasında ise hem kalyon, hem de kürekli gemiler vardı. Savaş boyunca Haçlı donanması, yelkenli gemilerle kürekli gemilerin hareketlerini düzenleyemedi. Savaşın başlangıcında kuvvetli bir güney rüzgârı, Türk donanmasının hareketine engel oluyordu; fakat bir süre sonra rüzgâr hafifleyince, Barbaros, hareketsiz kalan düşman gemilerini çevirerek, uzaktan top ateşine tuttu. 128 düşman gemisi ve birçok nakliye gemisi battı. Türk donanması gemi kaybetmedi; sadece 100 şehid ve 800 yaralı verdi. Barbaros'un karşısında başarılı olamayan Andrea Doria, o zamanın geleneklerine göre büyük bir şerefsizlik sayılan bir hareket yaptı; amirallik fenerini söndürerek kaçtı.
Preveze yenilgisinden en çok zarar gören ülke Venedik oldu: Savaştan sonra Osmanlı Devletiyle yaptığı barış antlaşmasıyla, Mora ve Adriya kıyılarında elinde bulunan kaleleri ve Barbaros'un ele geçirdiği Ege Denizi adalarını Osmanlı Devletine bıraktı; 300 000 altın da savaş tazminatı vermek zorunda kaldı. |